Ik kijk naar een uitzending op NPO2, over de Holocaust en Auschwitz en blijf hangen..
Oudere en jongere mensen die erover verhalen, vanuit eigen ervaring of overlevering.
Ik luister vol huiver.
Herinner mij de verhalen van mijn papa die als 11 jarige jongen Rotterdam heeft zien branden.
Die als jonge jongen zijn oudere broer met een fiets met houten banden heeft opgehaald van de Duitsers in Amersfoort. Die door zijn ouders werd weggestuurd naar Zeeland en Rijssen, omdat voor hem geen voedsel meer was in hongerend Rotterdam.
Ik herinner mij de verhalen van mijn mama, over een Joods jeugdvriendinnetje dat opeens verdwenen was en nooit meer terugkwam. Over onderduikers bij mijn opa en oma.
Over de tewerkstelling van haar broers in Duitsland, mijn oom die slager was en standaard spuugde in de soep die hij daar moest maken.
Over de “goede” Duitser die hem zei dat hij niet moest terugkeren van verlof.
Ik herinner mij eeuwig de versie van mijn moeder van het liedje Rosamunde..
“Rosamunde, ga nooit met rotmoffen mee..
als ze je vragen, zeg dan vooral maar oh nee,
als ze je zoenen, draai dan je hoofdje maar om,
want als zij naar Engeland varen,
komen zij nooit meer om”.
Mijn opa en oma in Rotterdam die hun jonge kinderen lieten gaan om te kunnen overleven..
Mijn opa die mij ooit vertelde dat er geen hond of kat veilig was in de hongerwinter, want dat was vlees.
Mijn totale ontzetting daarover.
Mijn andere opa die in Winsum als slager illegaal slachtte en daarmee zijn gezin van vlees voorzag en daarmee van leven.
Die verhalen zijn in al hun puurheid rakend genoeg, maar steken schamel af bij de verhalen van de slachtoffers en nabestaanden van de vernietigingskampen.
Ik luister en zwijg stil,